W szkołach średnich spotkają się absolwenci gimnazjów i ośmioklasowych szkół podstawowych. Czy możliwe będzie bezkolizyjne przejście tego wyjątkowego czasu?

W roku szkolnym 2019/20 organy prowadzące szkół, nauczyciele, uczniowie i rodzice będą się musieli zmierzyć z zupełnie nową rzeczywistością. Zmiana będzie dotyczyła roczników 2003 i 2004. W szkołach średnich spotkają się uczniowie kończący gimnazja i przywrócone niedawno szkoły podstawowe o ośmioletnim programie nauczania.

Już samo poruszanie tego problemu w mediach wskazuje na to, że z pewnością pojawią się różnego rodzaju komplikacje. Łącznie zmiany będą dotyczyły grupy ok. 730 tysięcy uczniów.

Ministerstwo Edukacji Narodowej przekonuje, że zmiana ta nie będzie mieć jednak zasadniczego znaczenia dla realizacji odpowiednich programów nauczania w pierwszych klasach liceów, techników czy szkół zawodowych.

Oczywiście osoby nieprzychylne wprowadzanym reformom podkreślają znaczenie możliwych (i typowych dla okresów przejściowych) problemów. Z drugiej strony – jest to charakterystyczne dla wszystkich zmian systemowych – można sobie z nimi poradzić. Chodzi o to, by popełnić przy tym jak najmniej błędów. Zmiany – co już wiadomo – są nieuniknione. Warto więc skupić się na tym, aby były jak najmniej „dokuczliwe” dla roczników, których dotyczą.

Czy system poradzi sobie ze zwiększoną liczbą uczniów rozpoczynających naukę w szkołach średnich?

Pierwszym problemem, z którym będą sobie musiały poradzić organy prowadzące szkół dotyczy kwestii bazowych. W niektórych placówkach wyzwaniem może być konieczność pomieszczenia uczniów z dwóch roczników, przy niezmiennej infrastrukturze szkolnych budynków.

W zależności od tego, jakim budynkiem dysponuje szkoła, jaki jest aktualny stan liczebny uczniów, wreszcie – jak dużą popularnością cieszy się oferta danej szkoły – konieczne będzie wypracowanie rozwiązań technicznych, które pozwolą nowym uczniom podjąć naukę w komfortowych warunkach, z optymalnym dostępem do szkolnej infrastruktury.

W niektórych przypadkach będzie się to wiązało z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów związanych z reorganizacją zagospodarowania budynku szkolnego. MEN zapewnia, że w kosztach tych będzie partycypować na odpowiednim poziomie. Jest to jednak spore wyzwanie, głównie dla samorządów, które najczęściej są organami prowadzącymi szkół.

Kwestie organizacyjne

Należy pamiętać również o istotnych kwestiach natury organizacyjnej, wiążących się z samymi zasadami przyjmowania do szkół średnich. Założenia dotyczące przyjęć należą w pełni do gestii MEN.

Dla młodzieży zainteresowanej uzyskaniem miejsca w określonej placówce szkolnej (cieszącej się dużym uznaniem) bariery związane z dużą liczbą kandydatów mogą się okazać trudniejsze do pokonania niż w latach poprzednich. Powód jest oczywisty – podwójna liczba chętnych (choć same zasady rekrutacji będą dla absolwentów gimnazjów i szkół podstawowych inne).

Na osobnej rekrutacji oczywiście się nie kończy. W roku szkolnym 2019/20 pierwsze klasy szkół średnich będą również realizowały odrębne programy nauczania, a więc trudno tutaj mówić o tym, że młodzież spotka się w jednej, wspólnej klasie.

Absolwenci gimnazjów rozpoczną naukę w liceum o trzyletnim okresie nauczania, natomiast w liceum czteroletnim – pierwsi absolwenci ósmych klas szkół podstawowych. Niemniej – zajęcia odbywać się będą często w jednym budynku (w zależności od możliwości lokalowych danej placówki).

W związku ze zróżnicowaniem absolwentów już w pierwszym roku nauki w szkołach średnich, inaczej będzie się również przedstawiała sprawa matur. Oba roczniki zakończą naukę na tym poziomie po dwunastoletnim trybie nauczania (6+3+3 oraz 8+4), jednak egzamin dojrzałości będą zdawać w różnych trybach.

Programy nauczania

Wprowadzenie reformy spowodowało, że omawiane roczniki będą musiały od początku nauki w szkole średniej realizować odmienne programy nauczania. Konieczne będą zatem także dwa odrębne zestawy podręczników.

Wcześniej MEN opracowało dwa programy nauczania. Kończą się prace nad drukiem dwóch kompletów podręczników. Wprowadzenie klas równoległych zapobiegło jeszcze większemu chaosowi – nie można sobie nawet wyobrazić sytuacji, w której w jednej wspólnej klasie spotkałyby się roczniki kończące podstawówkę ośmioletnią oraz gimnazjum.

W związku z tym uczniowie nie powinni odczuć komplikacji związanych z samym procesem nauczania. Nieco inaczej kwestia realizacji dwóch, odrębnych programów wygląda ze strony nauczycieli. Będą prowadzili zajęcia w dwóch trybach i bazując na nieco różniących się dwóch podstawach programowych – jest to jednak głównie problem natury organizacyjnej.

Zmiany związane z wygaszaniem gimnazjów i wprowadzeniem szkół podstawowych o ośmioletnim trybie nauczania spowodowały komplikacje, których, niestety, nie da się uniknąć. Ponieważ są one przesądzone, warto, by wszystkie podmioty, od których będzie zależała jakość nauki w pierwszych klasach szkół średnich w roku 2019/20, skupiły się na współpracy i realizacji tego zadania z jak najlepszym pożytkiem dla uczniów.

Małgorzata Słoma, nauczycielka w szkole TEB Edukacja.